Sarah van www.fromstrawtohome.com heeft het afgelopen jaar eigen biobased woning gerealiseerd in samenwerking met Strobox en deelt haar ervaringen graag.
Een sauna of een paleis?
De temperaturen stijgen! Het was de warmste juni ooit. Van een koud voorjaar rolden we zo in een bijna hittegolf. ‘Is je huis geen sauna met die hoge temperaturen en al die ramen op het zuiden?’ Een vraag die ik veel krijg. Precies een jaar geleden startte ik met de bouw van mijn eigen circulaire huisje in Olst. Het huis is vrijwel klaar, en nu begin ik de eerste seizoenen bewust te ervaren.
Als antwoord op die vraag kan ik nu gelukkig zeggen dat het juist het omgekeerde is, en het verrassend koel blijft binnen. Terwijl de ventilatoren over de toonbank vliegen en mensen halsoverkop allerlei vormen van zonwering ophangen, zit ik zonder kapriolen uit te hoeven halen gewoon nog met lange broek en sloffen in huis. Er zijn in mijn ogen een paar fundamentele, misschien onconventionele principes, die dit huis tot een toekomstbestendig paleisje maakt. Zelf heb ik het grootste deel van mijn volwassen leven in de tropen gewoond. Daar heb ik veel geleerd over zogenaamde ‘passieve huizen’ en ‘earthships’, huizen die slim worden ontworpen om het gehele jaar door zo aangenaam mogelijk te wonen, met zo min mogelijk interventie. Hoe ik dit heb meegenomen in mijn huis in Nederland?
1. Isolatie Vooral voor koude winters, maar ook zeker tijdens hete zomers, is een hoog isolatieniveau gunstig. Afhankelijk van het gebruikte isolatiemateriaal kun je berekenen hoe dik de wanden zouden moeten zijn. Dit is onderdeel van de Nederlandse regelgeving (zogenaamde BENG) en aangezien ik stro heb gebruikt als isolatie, was de officiële berekening dat mijn muren 28 cm dikmoesten zijn. Volgens Strobox is de officiële berekening eigenlijk ongunstig voor stro, waardoor het isolatieniveau in werkelijkheid zelfs hoger ligt. Daarnaast heb ik tegen de binnenmuren ook nog eens 40 mm houtvezel isolatieplaten bevestigd, en tegen de muur op het zuiden zelfs 80 mm (40 mm binnen, 40 mm buiten).
2. Thermische massa De meeste mensen zijn zich niet bewust van het verschil tussen isolatie en thermische massa. Terwijl de eerste voorkomt dat de buitentemperatuur de binnentemperatuur beïnvloedt, handhaaft de tweede een stabiel binnenklimaat zodat wanneer je een deur of raam opent, de temperatuur niet direct vervliegt. In mijn geval bevatten de muren en de vloer samen ongeveer 4.000 kg leem! De meeste massa zit inde aangestampte lemen vloer, die ongeveer 8 cm dik is. Het voelt dan op dagen van 30+ graden nog altijd heerlijk koel aan de voetjes. Vandaar de sloffen!
3. Zonwerend glas Bij het opknappen van een gebruikte raampartij die ten grondslag liggen aan mijn ontwerp, heb ik al het glas vervangen voor glas van hoge kwaliteit, met zonwering. De horizontale winterzon wordt doorgelaten terwijl de meer vertikale stralen van de zomerzon worden gereflecteerd. Het is verbazingwekkend om te voelen hoe weinig warmte de ramen doordringt, zelfs op het heetst van de dag!
4. Schaduw Een overstek vanaf het dak, of in mijn geval een rij zonnepanelen, zorgt voor schaduw op de bovenste rij ramen en muur. Net als het punt hierboven, kan de laagstaande zon in de winter het grootste deel van de muur op het zuiden raken om het huis te helpen verwarmen, terwijl ze schaduw bieden als de zon hoog staat in de zomer. De toekomstige groen begroeide pergola zal schaduw geven aan de onderste ramen en muur, en met bladverliezende klimplanten kan de winterzon de gevel toch verwarmen.
5. Verwarmings-/koelingsysteem Naast bovenstaande passieve elementen is er een systeem dat de woning zeer energiezuinig kan koelen. De warmtepomp die in de winter vloerverwarming produceert, kan de vloer ook daadwerkelijk koelen. Door koud water te ciruleren verlaagt deze dan de temperatuur van het leem en creeert het een stabiele koelte in huis. Alhoewel ik het voorlopig nog niet denk nodig te hebben, is het een fijn idee dat er verkoeling kan zijn tijdens extreem lange hittegolven.
Hete zomers en strenge winters komen steeds vaker voor hier in Nederland. Daarom zullen we echt meer toekomstbestendig moeten denken, en leren van de landen die zich hier al duizenden jaren tegen hebben moeten weren. Vaak is het zo veel simpeler dan de (duurzame) bouwwereld je doet geloven. Het hoeft niet allemaal met luxe systemen en complexe materialen waar allerlei machines aan te pas moeten komen om deze te ontwikkelen. Weet je dat je ook strategisch een vijver kunt positioneren zodat deze in de winter je huis helpt te verwarmen? En misschien doordat je je raam een metertje naar rechts verplaatst, je zo een graadje wint het hele jaar door?! Met simpele principes als deze in acht nemend als basis van je ontwerp, kun je echt een groot impact hebben op het neerzetten van een woning die zichzelf bedruipt in plaats van mechanisch afhankelijk is.
